markPostAsRead(9995);
ریچارد داوکینز (Richard Dawkins) زیستشناس دگرگشتی، قومشناس، نویسنده، و مروج علم برجستهی بریتانیایی است که به خاطر کتابهای علمی-عمومی، بهویژه ژن خودخواه، و دفاع سرسختانهاش از نظریهی دگرگشت و بیخدایی شناخته میشود. او یکی از تأثیرگذارترین چهرههای علمی قرن بیستم و بیستویکم است که با زبانی روشن و استدلالهای قاطع، علم را به مخاطبان گستردهای معرفی کرده است.
کلینتون ریچارد داوکینز در نایروبی، کنیا، که آن زمان مستعمرهی بریتانیا بود، به دنیا آمد. پدرش، کلینتون جان داوکینز، یک کارمند کشاورزی در خدمات استعماری بود، و مادرش، جین مری ویل، علاقهمند به علوم طبیعی بود. در سال ۱۹۴۹، خانوادهی داوکینز به انگلستان بازگشت و او در مدرسهی اوز در آکسفورد تحصیل کرد. از کودکی به طبیعت و حیوانات علاقه داشت، که این علاقه بعدها مسیر حرفهای او را شکل داد.
داوکینز در سال ۱۹۵۹ وارد کالج بالیول دانشگاه آکسفورد شد و در رشتهی جانورشناسی تحصیل کرد. او تحت نظارت نیکو تینبرگن، قومشناس برندهی جایزهی نوبل، تحصیلات خود را ادامه داد و در سال ۱۹۶۲ مدرک کارشناسی گرفت. سپس در سال ۱۹۶۶ مدرک دکتری خود را در قومشناسی (رفتارشناسی حیوانات) از آکسفورد دریافت کرد. پایاننامهی او به بررسی رفتار تصمیمگیری در پرندگان پرداخت و پایهای برای تحقیقات بعدیاش در دگرگشت شد.
پس از دکتری، داوکینز بهعنوان دستیار پژوهشی در آکسفورد فعالیت کرد و سپس در سال ۱۹۶۷ به دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، رفت، جایی که تحت تأثیر جنبشهای اجتماعی دههی ۱۹۶۰ قرار گرفت. در سال ۱۹۷۰ به آکسفورد بازگشت و بهعنوان مدرس جانورشناسی مشغول به کار شد. او در سال ۱۹۹۵ بهعنوان استاد کرسی چارلز سیمونی برای فهم عمومی علم در آکسفورد انتخاب شد، پستی که تا سال ۲۰۰۸ در آن خدمت کرد. این نقش به او اجازه داد تا تمرکز خود را بر ترویج علم برای مخاطبان غیرمتخصص بگذارد.
تحقیقات داوکینز در قومشناسی و زیستشناسی دگرگشتی بر رفتار حیوانات، انتخاب طبیعی، و مکانیزمهای ژنتیکی متمرکز بود. او با استفاده از نظریهی بازی و مدلهای ریاضی، رفتارهایی مانند نوعدوستی و رقابت را در چارچوب دگرگشت توضیح داد. مقالات علمی او در مجلاتی مانند *Nature* و *Science* منتشر شدند و به درک بهتر دگرگشت ژنمحور کمک کردند.
داوکینز با انتشار ژن خودخواه در سال ۱۹۷۶ به شهرت جهانی رسید. این کتاب دیدگاه ژنمحور را معرفی کرد، که ژنها را بهعنوان واحدهای اصلی انتخاب طبیعی در نظر میگیرد. این اثر نهتنها در زیستشناسی، بلکه در فلسفه و علوم اجتماعی نیز تأثیر گذاشت و مفهوم مم (meme) را برای توضیح انتقال ایدهها در فرهنگ مطرح کرد. کتاب با استقبال گستردهای مواجه شد و نسخههای بهروز شدهای در سالهای ۱۹۸۹، ۲۰۰۶، و ۲۰۱۶ منتشر شدند.
داوکینز کتابهای متعدد دیگری نیز نوشت که برخی از آنها عبارتاند از:
او همچنین مستندهای علمی مانند *The Root of All Evil?* و *The Genius of Charles Darwin* را برای شبکههای BBC و Channel 4 تولید کرد و در برنامههای رادیویی و تلویزیونی متعددی ظاهر شد.
داوکینز به دلیل دفاع سرسختانه از خدا ناباوری و انتقاد از دین، به ویژه در کتاب The God Delusion، چهرهای جنجالی شد. او خود را یک خدا ناباور و اومانیست میداند و معتقد است که دین مانع پیشرفت علمی و عقلانیت است. این مواضع او را در معرض انتقاد گروههای مذهبی و برخی روشنفکران قرار داد، اما در عین حال طرفداران زیادی در میان آزاداندیشان و دانشمندان یافت.
او همچنین در شبکههای اجتماعی، بهویژه در پلتفرم X، فعال بود و نظراتش دربارهی موضوعات علمی، سیاسی، و فرهنگی گاه بحثبرانگیز شدند. برخی از اظهارات او، مانند نقدهایش به فمینیسم یا اسلام، انتقادهایی را برانگیخت، اما داوکینز همیشه تأکید داشت که به دنبال حقیقت علمی و گفتوگوی منطقی است.
داوکینز جوایز متعددی برای مشارکتهای علمی و ادبی خود دریافت کرده است، از جمله:
داوکینز سه بار ازدواج کرده است. همسر اول او، ماریان استامپ، یک زیستشناس بود (ازدواج ۱۹۶۷–۱۹۸۴). همسر دوم، ایو بارام، هنرپیشه و فعال اجتماعی بود (ازدواج ۱۹۸۴–۱۹۹۰). او در سال ۱۹۹۲ با لالا وارد، بازیگر و نقاش، ازدواج کرد که تا امروز ادامه دارد. داوکینز یک دختر به نام جولیت اما داوکینز از ازدواج اولش دارد.
او بهعنوان یک اومانیست، به ارزشهای عقلانیت، علم، و آزادی بیان پایبند است. داوکینز معتقد است که دگرگشت نهتنها توضیحی برای تنوع زیستی، بلکه چارچوبی برای درک رفتار انسانی و فرهنگ است. او همچنین به حفاظت از محیطزیست اهمیت میدهد و از آموزش علم به کودکان دفاع میکند.
در سالهای اخیر، داوکینز به دلیل مشکلات سلامتی، از جمله سکتهی مغزی در سال ۲۰۱۶، فعالیتهای عمومیاش را کاهش داد، اما همچنان از طریق نوشتهها و شبکههای اجتماعی با مخاطبانش در ارتباط است.
ژن خودخواه نقطهی عطفی در حرفهی داوکینز بود که او را از یک زیستشناس آکادمیک به یک مروج علم جهانی تبدیل کرد. این کتاب با معرفی دیدگاه ژنمحور و مفهوم مم، درک ما از دگرگشت و فرهنگ را دگرگون کرد. توانایی داوکینز در توضیح مفاهیم پیچیده با زبانی جذاب، این اثر را به یکی از مهمترین کتابهای علمی قرن بیستم تبدیل کرد.
از شما که در نظر دارید با کمک مالی خود، به فعالیت های سازمان غیرانتفاعی ایکس مسلم کمک کنید، صمیمانه سپاسگزاریم.
ایکس مسلم، یک سازمان غیرانتفاعی است که با هدف آزادی کشور عزیز ما از خرافات اسلامی، در میان هموطنان خود که در سراسر جهان زیست میکنند، فعالیت می کند. ما معتقدیم که اسلام دینی خشونتزا، تروریست پرور و زن ستیز است. ما تلاش می کنیم تا این پیام را به گوش جهانیان برسانیم و به مسلمانانی که به حقوق بشر ارزش قائل هستند، کمک کنیم تا با تفکر مستقل و خردمندانه، به باورهای خود بنگرند.
آزادی، توانایی انسان در انتخاب مسیر زندگی خود است. آزادی انتخاب، آزادی اندیشه، آزادی بیان، آزادی حرکت، آزادی تجمع، آزادی اعتراض، آزادی از شکنجه، آزادی از تبعیض، همه و همه از ابعاد مختلف آزادی هستند. آزادی، شرط لازم برای زندگی انسانی است. انسان بدون آزادی، نمیتواند به شکوفایی و رشد خود برسد. آزادی، به انسان اجازه میدهد تا استعدادها و تواناییهای خود را پرورش دهد، به دنبال اهداف خود برود و در جامعه مشارکت کند.