نانسی دوپری مادربزرگ افغانستان

میراث جاودان نانسی دوپری؛ زنی که قلبش برای فرهنگ افغانستان می‌تپید

نانسی هاچ دوپری، که در سال ۱۹۴۹ از دانشکده بارنارد فارغ‌التحصیل شد، دو عشق بزرگ در زندگی داشت؛ یکی همسرش لوئیس دوپری و دیگری افغانستان. این دو عشق، پایه و اساس تمامی کارهای زندگی او را شکل دادند و مسیر زندگی‌اش را مشخص کردند.

نانسی در سال ۱۹۲۷ در کوپرزتاون، نیویورک به دنیا آمد و دوران کودکی خود را در جنوب هند گذراند، جایی که پدرش مسئول یک پروژه کشاورزی بود. هنگامی که نانسی در لیسه تحصیل می‌کرد، خانواده‌اش به مکزیک نقل مکان کردند. در سال ۱۹۴۵، او وارد دانشکده بارنارد شد و در آنجا به تحصیل در رشته زبان و فرهنگ چینی پرداخت. او به طیف گسترده‌ای از علایق علاقه داشت، از بافندگی و نواختن هارپ گرفته تا خوردن آب‌نبات‌چوبی. در بیوگرافی سالنامه‌اش نوشته شده بود که او «به دنبال برقراری تفاهم بهتر بین فرهنگ‌های شرق و غرب» است.

پس از فارغ‌التحصیلی از بارنارد، نانسی برای ادامه تحصیل به دنبال مدرک ماستری در هنر چینی به چین رفت و در آنجا با آلن وولف آشنا شد که بعدها همسر اولش شد. در سال ۱۹۶۲، آن‌ها به دلیل شغل وولف در خدمات خارجی به کابل نقل مکان کردند. اما نانسی، با وجود علاقه‌های فراوانش، نتوانست در زندگی همسر یک دیپلمات چیزی برای تحریک کنجکاوی خود بیابد. برای پر کردن اوقات فراغتش و به دلیل نگرانی از نبود یک راهنما درباره مجسمه‌های غول‌پیکر بودا در ولایت بامیان، نانسی تصمیم گرفت که راهنمای سفر «دره بامیان» را بنویسد. به پیشنهاد یکی از دوستانش، نسخه خطی این راهنما را به لوئیس دوپری، باستان‌شناس و انسان‌شناس معروف، نشان داد. این آشنایی سرآغاز یک رابطه عاشقانه میان نانسی و لوئیس بود که در نهایت منجر به ازدواج آن‌ها شد.

این زوج تا زمان تهاجم شوروی در سال ۱۹۷۹ در افغانستان زندگی کردند و پس از آنکه لوئیس به‌طور موقت به اتهام جاسوسی برای سیا ( سی آی اِی ) دستگیر شد، مجبور به ترک کشور شدند. آن‌ها ابتدا به پاکستان رفتند، جایی که نانسی با پناهندگان کار می‌کرد، و سپس به کارولینای شمالی نقل مکان کردند تا لوئیس بتواند در دانشگاه دوک تدریس کند. در این دوران، لوئیس کار بایگانی مطالب مربوط به افغانستان را آغاز کرد که شامل حدود ۲۰,۰۰۰ اسلاید از جستجوهای باستان‌شناسی‌اش بود که به دهه ۱۹۴۰ بازمی‌گشت.

پس از مرگ لوئیس در سال ۱۹۸۹، نانسی مسئولیت بایگانی را به عهده گرفت و اغلب می‌گفت که در حال تکمیل کار لوئیس است. اما عزم او برای بازگشت به افغانستان و تأسیس مرکز افغانستان در دانشگاه کابل در سال ۲۰۱۳ کاملاً متعلق به خودش بود. این مرکز که شامل بیش از ۱۰۰,۰۰۰ مورد از اشیاء تاریخی، کتاب‌ها، عکس‌ها و روزنامه‌ها است، حاصل چهل سال کار بایگانی نانسی و تیمش است که در دوران تبعید از افغانستان آغاز شد.

نانسی که به «مادربزرگ افغانستان» شهرت داشت، از بازگشت به ایالات متحده برای درمان بیماری‌های قلبی، کلیوی و ریوی خودداری کرد و در نهایت در بیمارستانی در کابل درگذشت. او در بالای تپه‌ای در کابل، در نزدیکی رستورانی که در آن با لوئیس ازدواج کرده بود، به خاک سپرده شد.

امروز، مرکز (ACKU) افغانستان در دانشگاه کابل به‌عنوان گواهی بر عشق نانسی به افغانستان و تعهد او به حرفه تاریخ‌نگاری، پابرجاست. این مرکز به‌عنوان نمادی از همه چیزهای خوب بین افغانستان و ایالات متحده شناخته می‌شود و کارهای نانسی همچنان ادامه دارد. نانسی در طول زندگی خود با رؤسای جمهور، دیپلمات‌ها، انسان‌دوستان، نمایندگان مجلس و مردم عادی دوستی‌های پایداری برقرار کرد و بی‌وقفه تلاش کرد تا آن‌ها را درک کند و به جهان نیز کمک کند تا آن‌ها را درک کنند.

به گفته عمره خان مسعودی، مدیر سابق موزه ملی افغانستان، نانسی همواره معتقد بود که “یک ملت زمانی زنده می‌ماند که فرهنگش زنده بماند.” از طریق تعهد او به حفظ فرهنگ افغانستان، میراث او نیز همچنان زنده خواهد ماند. داستان زندگی نانسی دوپری بی‌تردید الهام‌بخش نسل‌های آینده خواهد بود و یاد او در قلب‌های مردم افغانستان و دوستان این کشور با تحسین، گرمی و قدردانی تا همیشه زنده خواهد ماند.