markPostAsRead(2038); آیه ۳ سوره نساء | اکس مسلم

آیه ۳ سوره نساء

وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَىٰ فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَىٰ وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ ۖ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَلَّا تَعُولُوا

ترجمه های فارسی:

اگر شما را بيم آن است كه در كار يتيمان عدالت نورزيد، از زنان هر چه شما را پسند افتد، دو دو، و سه سه و چهار چهار به نكاح درآوريد. و اگر بيم آن داريد كه به عدالت رفتار نكنيد تنها يك زن بگيريد يا هر چه مالك آن شويد. اين راهى بهتر است تا مرتكب ستم نگرديد.

و اگر ترسیدید از اینکه در حق دختران یتیم عدل کرده نمی توانید پس ( در این صورت ) از دیگر زنانی که مورد پسند تان است؛ دو زن، یا سه زن، یا چهار زن را نکاح کنید، پس اگر ترسیدید که عدل کرده نمی توانید پس ( فقط ) یک زن را نکاح کنید یا اکتفا کنید به کنیزی که مالک شده اید، این نزدیکتر به آن است که ( با عیالمند شدن و فقیر شدن، در حق زنان ) ظلم نکنید.

و اگر بترسید که مبادا درباره یتیمان (ازدواج با دختران یتیم) مراعات عدل نکنید پس آن کس از زنان را به نکاح خود درآرید که شما را نیکو (و مناسب با عدالت) است: دو یا سه یا چهار (نه بیشتر) و اگر بترسید که (چون زنان متعدّد گیرید) راه عدالت نپیموده و به آنها ستم می‌کنید پس تنها یک زن اختیار کنید و یا چنانچه کنیزی دارید به آن اکتفا کنید، که این نزدیکتر به عدالت و ترک ستمکاری است.

واگر می ترسید که نتوانید در مورد دختران یتیم [در صورت ازدواج با آنان] عدالت ورزید، بنابراین از [دیگر] زنانی که شما را خوش آید دو دو و سه سه و چهار چهار به همسری بگیرید. پس اگر می ترسید که با آنان به عدالت رفتار نکنید، به یک زن یا به کنیزانی که مالک شده اید [اکتفا کنید]؛ این [اکتفای به یک همسر عقدی] به اینکه ستم نورزید و از راه عدالت منحرف نشوید، نزدیک تر است.

و اگر در اجراى عدالت ميان دختران يتيم بيمناكيد، هر چه از زنان [ديگر] كه شما را پسند افتاد، دو دو، سه سه، چهار چهار، به زنى گيريد. پس اگر بيم داريد كه به عدالت رفتار نكنيد، به يك [زن آزاد] يا به آنچه [از كنيزان‌] مالك شده‌ايد [اكتفا كنيد]. اين [خوددارى‌] نزديكتر است تا به ستم گراييد [و بيهوده عيال‌وار گرديد].

و اگر می‌ترسید که (بهنگام ازدواج با دختران یتیم،) عدالت را رعایت نکنید، (از ازدواج با آنان، چشم‌پوشی کنید و) با زنان پاک (دیگر) ازدواج نمائید، دو یا سه یا چهار همسر و اگر می‌ترسید عدالت را (درباره همسران متعدد) رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید، و یا از زنانی که مالک آنهائید استفاده کنید، این کار، از ظلم و ستم بهتر جلوگیری می‌کند.

پښتو ژباړه:

او كه چېرې تاسو وېرېدلئ له دې چې د یتیمانو په حق كې به انصاف ونه كړى شئ، بیا نو له هغو ښځو سره نكاح وكړئ چې ستاسو خوښې وي، دوه دوه، یا درې درې، یا څلور څلور، نو كه تاسو وېرېدلئ چې انصاف به ونه كړى شئ، بیا نو له یوې (اصیلې ښځې) سره (نكاح وكړئ)، یا وینځه (واخلئ)، دا (طریقه) ډېره نژدې ده دې ته چې تاسو به ظلم ونه كړئ

او كه چېرې تاسو وېرېدلئ له دې چې د یتیمانو په حق كې به انصاف ونه كړى شئ، بیا نو له هغو ښځو سره نكاح وكړئ چې ستاسو خوښې وي، دوه دوه، یا درې درې، یا څلور څلور، نو كه تاسو وېرېدلئ چې انصاف به ونه كړى شئ، بیا نو له یوې (اصیلې ښځې) سره (نكاح وكړئ)، یا وینځه (واخلئ)، دا (طریقه) ډېره نژدې ده دې ته چې تاسو به ظلم ونه كړئ

او كه چېرې تاسو وېرېدلئ له دې چې د یتیمانو په حق كې به انصاف ونه كړى شئ، بیا نو له هغو ښځو سره نكاح وكړئ چې ستاسو خوښې وي، دوه دوه، یا درې درې، یا څلور څلور، نو كه تاسو وېرېدلئ چې انصاف به ونه كړى شئ، بیا نو له یوې (اصیلې ښځې) سره (نكاح وكړئ)، یا وینځه (واخلئ)، دا (طریقه) ډېره نژدې ده دې ته چې تاسو به ظلم ونه كړئ

English Translations

And if you fear that you cannot act equitably towards orphans, then marry such women as seem good to you, two, three, and four; but if you fear that you will not do justice (between them), then (marry) only one or what your right hands possess; this is more proper, so that you may not deviate from the right course.

And if you fear that you cannot act equitably towards orphans, then marry such women as seem good to you, two and three and four; but if you fear that you will not do justice (between them), then (marry) only one or what your right hands possess; this is more proper, that you may not deviate from the right course.

And if you fear that you will not deal fairly by the orphans, marry of the women, who seem good to you, two or three or four; and if you fear that you cannot do justice (to so many) then one (only) or (the captives) that your right hands possess. Thus, it is more likely that you will not do injustice.

And if ye fear that ye will not deal fairly by the orphans, marry of the women, who seem good to you, two or three or four; and if ye fear that ye cannot do justice (to so many) then one (only) or (the captives) that your right hands possess. Thus, it is more likely that you will not do injustice.

شأن نزول:

حسن بصرى گويد: اگر مى ترسيد كه نتوانيد عدالت را درباره يتيمه اى كه تحت سرپرستى شما مى باشد، مراعات كنيد. با زنان خوب از ايتام ديگر كه نزديكان و خويشاوندان شما هستند مى توانيد تا چهار زن ازدواج كنيد و اگر هم مى ترسيد كه عدالت را مراعات نكنيد به يك زن اكتفاء نمائيد و يا به ملك يمين بپردازيد چنان كه جبائى نيز گفته است و گويد كه خطاب آيه متوجه اولياء يتيمه است. در صورتى كه اراده ازدواج با آن‌ها را نمايند يا خواسته باشند قبل از بلوغ با آنان ازدواج كنند. « ۱ »

تفاسیر اهل سنت

«و اگر ترسیدید که در حق دختران یتیم به عدل و انصاف رفتار نکنید، در این صورت از زنانی که می‌پسندید به نکاح خود درآورید»

از غیر دختران یتیم که بر شما حلالند، نه از زنانی‌که خداوند أ بر شما حرام گردانیده «دو زن‌، یا سه زن یا چهار زن‌» یعنی‌: یک‌، دو، سه‌، یا چهار تن را به همسری خویش درآورید. و جمع کردن بیشتر از چهار زن برای یک مرد جایز نیست‌.

بیان معنای مراد آیه‌: در جاهلیت‌، اولیای دختران یتیم ـ چون پسرعموهایشان ـ آنان را به نکاح خویش درمی‌آوردند، اما حقوق مقرر در نکاح ـ چون مهر ـ را به آنان نپرداخته و در این باره با آنان مانند غیرشان از همسران رفتار نمی‌کردند، پس خدای ﻷ از نکاح آنان توسط اولیایشان نهی کرد، مگر اینکه با ایشان به عدل و داد رفتار شود و بالاترین مهری را که مستحق آن هستند و سایر حقوق زناشویی به آنان داده شود، در غیر این صورت باید ـ بجز دختران یتیم ـ از زنان دیگر موردپسند خویش به همسری بگیرند. لذا هرکس به‌گمان غالب خود می‌پندارد که در حق دختر یتیم چنان‌که باید عدالت نمی‌کند، باید از ازدواج با او صرف نظر کرده و یک زن دیگر، یا در صورت ضرورت حتی تا چهار زن را به نکاح خود درآورد و در حق دختر یتیم ستم نکند «و اگر می‌ترسیدید که به عدالت رفتار نکنید» میان همسرانتان در نوبت هم‌خوابی‌، نفقه‌، معاشرت و مانند آنها، پس فقط «به یک زن اکتفا کنید» نه بیشتر از آن‌. به قولی‌معنی این است‌: اگر می‌ترسیدید که میان آنها در محبت عدالت نمی‌کنید ـ پس‌فقط یک زن بگیرید نه بیشتر. اما قول راجح این است که‌: عدالت معنوی‌، یا محبت قلبی در آیه کریمه مورد نظر نیست زیرا این امر از وسع و توان انسان خارج‌است‌، همان گونه که رسول خدا صخود به عائشه لـ در مقایسه باسایر ازواج مطهرات ـ محبت قلبی بیشتری داشتند. چنانکه در حدیث شریف آمده‌است‌: «اللهم هذا قسمي فيما أملك فلا تؤاخذني فيما تملك ولا أملك»‌. «بار خدایا! این‌تقسیم من است در چیزی که من مالک آن هستم‌، پس مرا در آنچه که تو مالک‌آن هستی (یعنی محبت قلبی) و من مالک آن نیستم‌، مورد مؤاخذه قرار نده». «یا» اکتفا کنید «به آنچه که مالک شده‌اید» از کنیزان‌، هرچند تعدادشان بسیار باشد. مراد: معاشرت جنسی با کنیزان از طریق ملکیت است‌، نه از طریق ازدواج‌. خاطرنشان می‌شود که کنیزان ملکی‌، حقی در نوبت هم‌خوابی ندارند.

در یکی از روایات در بیان سبب نزول آیه کریمه آمده است‌: مردم از خوردن اموال یتیمان احساس گناه کرده و خود را از آن باز می‌داشتند، اما در امر زنان‌، با دست باز عمل کرده و هرچه می‌خواستند از آنان به ازدواج خویش در می‌آوردند و گاهی میان‌شان عدالت کرده و چه بسا که عدالت را در میان‌شان رعایت نمی‌کردند، پس چون از احکام یتیمان سؤال کردند، پیوست با جواب آن این آیه‌هم نازل شد تا ایشان را به این امر متوجه سازد که همان گونه که از بی‌عدالتی درمورد یتیمان بیم دارند، در مورد زنان نیز از بی‌عدالتی بیمناک بوده و بیشتر از آن‌تعدادی را که رسیدگی به حقوق آنها برای‌شان ممکن نیست‌، نکاح نکنند زیرا زنان نیز در ضعف و ناتوانی‌شان همانند یتیمان هستند. لذا از این روایت معنای دیگری‌نیز برمی‌آید. اما آنچه قبلا در تفسیر آیه گفتیم‌، بر مبنای روایت عائشه لبود، اما این معنی که از سبب نزول بر می‌آید؛ قول ابن‌عباس ساست‌.

«این نزدیک‌تر به آن است که ستم نکنید» یعنی‌: اکتفا نمودن به یک زن‌، نسبت به جمع‌کردن میان دو زن یا بیشتر از آن‌، به سالم ماندنتان از آلودگی به جور و ستم‌، نزدیک‌تر است‌. امام شافعی؛ در معنی (الا تعولوا) گفته است‌: «به نکاح گرفتن یک‌زن نزدیک‌تر به آن است که عیالوار نشوید». سفیان گفته است‌: «الا تعولوا ـ به این معنی است‌: اکتفا نمودن به یک زن‌، نزدیک‌تر به آن است که فقیر نشوید».

بیان احکام‌:

۱- امام ابوحنیفه به جایز بودن نکاح دختر یتیم در حال صغارت وی نظر دارد. اما امام مالک‌، امام شافعی و جمهور علما برآنند که نکاح دختر یتیم تا آنگاه که بالغ نگردد، جایز نیست‌.

۲- ولی دختر یتیم ـ مثلا پسر عموی وی ـ در صورت عدالت در پرداخت مهر، می‌تواند بعد از بلوغش با وی ازدواج کند و این رأی ابوحنیفه است‌، اما زفر و شافعی بر آنند که ولی نمی‌تواند ـ به عنوان عقدکننده ـ او را به ازدواج خودش درآورد، مگر به اجازه حاکم و زمامدار زیرا ولایت در نکاح‌، شرطی از شروط عقد است‌.

در تفسیر «معارف القرآن» آمده است‌: «بعضی از عدم توجه به آیات در یک سوء تفاهم عجیبی قرار گرفته‌اند و آن این است که‌: در این آیه دستور رسیده که اگر احساس خطر کنید که نمی‌توانید عدل و مساوات را بر قرار نمایید، به ازدواج با یک زن اکتفا کنید و در آیه دیگری واضح ساخته که قطعا نمی‌توان عدل ومساوات را رعایت نمود. پس نتیجه این شد که نکاح بیش از یک زن مطلقا نا جایزاست‌.

اما باید اندیشید که اگر هدف خداوند أ در این آیات‌، جلو گیری از نکاح بیش از یک زن می‌بود، او چه نیازی داشت که به این تفصیل بپردازد که‌: ﴿فَٱنكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ ٱلنِّسَآءِ مَثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَ﴾ یعنی نکاح کنید از زنان مورد پسند تان دودو، سه سه و چهار چهار» زیرا در آن صورت بی عدالتی یقینی است؛ پس «احساس خطر» در این مورد معنایی نخواهد داشت‌. به علاوه‌، بیان قولی و عملی رسول خدا صو صحابه کرام ش و تعامل متداوم آنها بر این گواه است که اسلام هیچ‌گاه ازدواج با بیش از یک زن را جلو گیری ننموده و حقیقت همان است که رعایت عدالت و مساوات در امور اختیاری و عدم توان مساوات در امور غیر اختیاری یعنی در محبت و تمایل قلبی است؛ لذا بین این دو آیه هیچ ‌گونه تعارضی‌ وجود ندارد و نه در این آیات دلیلی بر ممنوعیت تعدد زوجات آمده است».

 

 

تفسیر انوار قرآن تفسیر انوار قرآن تفسیر انوار قرآن

منابع

۱- محمدباقر محقق،‌ نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص ۱۷۹.

آیات دیگر

  • آیه ۳ سوره فاتحه
  • آیه ۲ سوره فاتحه
  • آیه ۱ سوره فاتحه
  • آیه ۲ سوره نساء
  • آیه ۱ سوره نساء
  • Donate

از شما که در نظر دارید با کمک مالی خود، به فعالیت های سازمان غیرانتفاعی ایکس مسلم کمک کنید، صمیمانه سپاسگزاریم.

ایکس مسلم، یک سازمان غیرانتفاعی است که با هدف آزادی کشور عزیز ما از خرافات اسلامی، در میان هموطنان خود که در سراسر جهان زیست میکنند، فعالیت می کند. ما معتقدیم که اسلام دینی خشونتزا، تروریست پرور و زن ستیز است. ما تلاش می کنیم تا این پیام را به گوش جهانیان برسانیم و به مسلمانانی که به حقوق بشر ارزش قائل هستند، کمک کنیم تا با تفکر مستقل و خردمندانه، به باورهای خود بنگرند.

error: